این در حالی است که اکنون نگرانی‌های دولت آنکارا از آتش برافروخته شده سوریه بیشتر شده است.سفر اخیر احمدداوود اوغلو وزیر خارجه ترکیه به مناطق کردنشین شمال عراق در راستای همین نگرانی‌ها و یافتن راه‌حلی برای رفع آن صورت گرفته است.
درباره تحولات اخیر و نقش‌آفرینی ترکیه در سوریه و عراق باتوجه به تأثیر عامل کردها در این مناطق، با سیامک کاکایی، کارشناس مسائل ترکیه گفت‌وگو کرده‌ایم.
- سفر احمد داوود اوغلو در میان تحولات منطقه و اختلاف‌های داخلی عراق، به منطقه کردستان عراق با چه هدفی صورت گرفت؟
سفر وزیر امور خارجه ترکیه به منطقه کردستان یک سفر عادی نبود. این سفر حساب شده به‌منظور پیگیری برخی مسائلی است که به اشکال مختلف اکنون برای ترکیه، دغدغه امنیتی و سیاسی به‌حساب می‌آید. این دغدغه‌ها بیشتر به‌خاطر تحولات سوریه و افزایش فعالیت کردها در این کشور است. داوود اوغلو به منطقه کردستان سفر کرده تا دو هدف را تعقیب کند؛ اول اینکه منطقه کردستان عراق و شخص بارزانی را با نگرش ترکیه به تحولات منطقه همسوتر کند و دوم اینکه نگرانی‌های ترکیه از بابت مشارکت و حمایت منطقه کردستان عراق از گروه‌های کرد سوریه به شکلی کاهش پیدا کند. در‌واقع وزیر امور خارجه ترکیه به منطقه کردستان رفت تا این ضمانت را از بارزانی بگیرد که کردهای عراق از احزاب کرد در سوریه حمایت نخواهند کرد.
- در میان آتش این بحران مقام‌های ترکیه توانایی مصون کردن خود از این تحولات را دارند؟
واقعیت این است که در چند هفته اخیر روند تحولات در مناطق کردنشین سوریه به‌گونه‌ای بوده که مقام‌های آنکارا را نگران فرجام این وضعیت کرده است. در سوریه بعد از چندین دهه نگرش کردگرایی رشد و نمو پیدا کرده است. این ظهور کردگرایی در سوریه مانند شمشیر دولبه‌ای است که یک لبه آن به سمت ترکیه گرفته شده است.
همین مسئله باعث نگرانی جدی مقام‌های آنکارا از آینده این وضعیت شده است؛ به‌خصوص که اکنون برخی از گروه‌های کرد سوریه مانند حزب اتحاد دمکراتیک فعال شده‌اند که اعلام می‌کنند نگرش و تفکراتشان به پ‌ک‌ک نزدیک است. همین مسئله هم یکی از دلایل سفر داوود اوغلو به کردستان عراق و گفت‌وگو با مقام‌های این منطقه به‌حساب می‌آید. صحبت‌های اخیر مقام‌های ترکیه که اعلام کردند در قبال تشکیل یک اقلیم کردی در سوریه ساکت نخواهند بود، نشان می‌دهد که روی دیگر سکه تحولات سوریه می‌تواند به زیان ترکیه باشد.
- مقام‌های ترکیه با وجود آگاهی از این مسئله چه سیاستی را پیگیری خواهند کرد؟
در یک سال اخیر و به‌طور خیلی جدی‌تر در شش‌‌ماه گذشته ترکیه رویکردی که در قبال سوریه در پیش گرفته در جهت تغییر نظام سیاسی در این کشور بوده است. در همین چارچوب عبدالله گل، رجب طیب اردوغان و داوود اوغلو بارها در اظهارات خود درباره کناره‌گیری بشار اسد صحبت کرده‌اند. همین اواخر بود که داوود اوغلو اعلام کرد که ترکیه یک بازیگر مهم در صحنه سیاسی سوریه است و بدون ترکیه در آینده این تغییرات ایجاد نخواهد شد.
ترکیه به‌دنبال این است که همسو با جبهه‌ای که با حضور آمریکا، کشورهای اروپایی و قطر تشکیل شده در جهت تغییرات بنیادین در سوریه حرکت کند. مقام‌های ترکیه اینطور برای خود پیش‌بینی کرده‌اند که در آینده نفوذ سیاسی و اقتصادی این کشور در سوریه افزایش پیدا خواهد کرد، به همین‌خاطر ترکیه به هر شکلی از مخالفان سوریه حمایت و دروازه‌های خود را به روی آنها باز کرده است. علاوه بر این ترکیه خود را به یک محل رایزنی درباره آینده سوریه تبدیل کرده است. مجموعه این مسائل نشان می‌دهد که ترکیه نگاه خود درباره سوریه را همچنان بی‌محابا تعقیب می‌کند.
- با توجه به همسایه بودن دو طرف، بحران در سوریه چه تبعاتی را برای ترکیه به‌دنبال دارد؟
همسایه بودن ترکیه و سوریه باعث می‌شود که تحولات در نظام سیاسی و ساختار سوریه به هر شکل تبعاتی را برای ترکیه
به همراه داشته باشد. در سال‌های گذشته ترکیه تا مرز همکاری‌های استراتژیک با سوریه پیش رفته بود و دو طرف توافق‌های اقتصادی داشتند که تحولات اخیر به هر حال اثر منفی خود را در این زمینه برای ترکیه داشته است.
علاوه بر این مسئله‌ای که خیلی‌ها این روزها به آن اشاره می‌کنند ایجاد تغییر در وضعیت کردهای سوریه است. هر تغییر و تحول درباره کردها و قدرت گرفتن آنها به زیان ترکیه خواهد بود. ترکیه نسبت به تقویت این نگرش به‌ویژه در نزدیکی مرزها و تأثیر آن بر مناطق کردنشین خود نگران است. ترکیه اکنون درصدد است که این مسئله را مدیریت و هدایت کند اما این کار برای آنکارا راحت نخواهد بود.
- در داخل ترکیه هم نسبت به سیاست این کشور در قبال همسایه خود انتقادهای فراوانی وجود دارد. این مسئله می‌تواند به حزب حاکم عدالت و توسعه ضربه بزند؟
مقام‌های ترکیه در سیاست خود در قبال سوریه دیگر چیزی برای پنهان کردن ندارند و به‌طور آشکار از تغییر رژیم در سوریه حمایت می‌کنند اما روند تحولات ممکن است به شکلی باشد که لبه تیز این تیغ به سمت منافع ترکیه برود و نگرانی‌های امنیتی ترکیه را افزایش دهد. اکنون در داخل ترکیه هم انتقادها به همین‌خاطر نسبت به سیاست حزب عدالت و توسعه افزایش پیدا کرده است.
مخالفان عقیده دارند که ترکیه از سیاست خود در قبال کشورهای منطقه عدول کرده و این کشور نباید درباره همسایه خود این چنین هزینه‌ای می‌کرد. مخالفان می‌گویند در آینده دود این مسئله به چشم ترکیه خواهد رفت.اگر فرجام کار در سوریه آن طوری که مقام‌های حزب عدالت و توسعه برای خود ترسیم کرده‌اند پیش نرود در آینده در صحنه سیاسی داخل ترکیه و حتی انتخابات این کشور تأثیر خواهد گذاشت.
